Η ιστορία του πολιτισμού στην Ευρώπη

Ο Φρανσουά Γκιζό στο έργο του "Η ιστορία του πολιτισμού στην Ευρώπη" σκιαγραφεί τα γνωρίσματα και τα επιτεύγματα του ευρωπαϊκού πολιτισμού με τρόπο αυθεντικό, περισπούδαστο και φιλοσοφικό. Τα δεκατέσσερα μαθήματα που περικλείουν την ιστορία του ευρωπαϊκού πολιτισμού, αποτελούν ουσιαστικά δεκατέσσερεις πίνακες ιστορίας.
Ο μελετητής, συνοπτικά, χωρίς να περιχαρακώνεται στα στενά όρια μιας απλής ονοματολογίας, περιγράφει με ευγλωττία και ευρυμάθεια τα σπέρματα τα οποία διαμόρφωσαν τις στοιχειακές αρχές που συνιστούν το κοινωνικό σύστημα της Ευρώπης, το έδαφος που εκκόλαψε αυτές τις αρχές, τους καρπούς που απέδωσαν, ωφέλιμους ή βλαβερούς και τέλος τα αποτελέσματα που προέκυψαν από την συγχώνευση ή την αντίθεση των διάφορων αυτών αρχών, συνθέτοντας ένα λαμπρό έργο σε πλήρη ενότητα.
Ο Γκιζό στην ιστορία του πολιτισμού του, εκθέτει πολλά από τα μεγάλα γεγονότα που άσκησαν σημαντική επίδραση στα πεπρωμένα της Ευρώπης όπως μεταξύ άλλων, οι σταυροφορίες, η μεταρρύθμιση, η επανάσταση της Αγγλίας κ.ά. Κάθε ιστορικό του κεφάλαιο προβάλλεται σαν η προσωπογραφία ενός μεγάλου και σημαντικού γεγονότος, χωρίς βέβαια να παραλείπονται και τα επιμέρους γεγονότα ή λεπτομέρειες που σχηματίζουν ένα έργο συμπαγές και σφαιρικό στο σύνολό του, ένα μάθημα ιστορίας, πολιτικής και ηθικής.
Κατά συνέπεια, από την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την εισβολή των βαρβάρων, από την φεουδαλική αριστοκρατία, από την Εκκλησία, από τις ελεύθερες πόλεις ή κοινότητες και από την βασιλεία μέχρι την σύγχρονη εποχή, η κυρίαρχη σκέψη του συγγραφέα είναι η "ανάγνωση" της ιστορίας μέσα από τη μελέτη της πολιτικής, δηλαδή των σχέσεών μας με τους ομοίους μας και εκείνων των κανόνων που η εκπλήρωσή τους μπορεί να αναδείξει την ουσία του πολιτισμού.
Ιστορικά, η συγχώνευση όλων αυτών των στοιχείων παρήγαγε την κοινωνία της Ευρώπης όπως την βλέπουμε σήμερα, αναδεικνύοντας ακριβώς την ουσία του πολιτισμού της που συνίσταται, κατά τον συγγραφέα, στην τελείωση των ατόμων και στην βελτίωση της κοινωνικής κατάστασης των πραγμάτων.
Από αυτή την άποψη, το έργο του Γκιζό είναι ένα έργο ειρήνης, ένα δώρο προς την ανθρωπότητα. Ταυτόχρονα όμως, ως σκοπός και ως αποτέλεσμα "Η ιστορία του πολιτισμού στην Ευρώπη" γραμμένη από ένα πνεύμα ανήσυχο, πρωτοπόρο και με οξύνοια μετατρέπεται στα χέρια του απλού αναγνώστη, του ιστορικού, του λογίου, του φιλοσόφου, του σύγχρονου Ευρωπαίου πολίτη σε ένα επίκαιρο ανάγνωσμα που προσφέρει ταυτόχρονα γνώση απόλαυση και παιδεία.