Οικογενειακά μυστικά

Ένας ναζιστής παππούς, ένας βασανιστής θείος, ένα κρυφό εξώγαμο παιδί, μια αδήλωτη υιοθεσία, τα παιδιά του σωλήνα, ένας ομοφυλόφιλος συγγενής, ένας φυλακισμένος ξάδελφος, η απόλυση του πατέρα, το φαλίρισμα της οικογένειας, ένας επικείμενος θάνατος από καρκίνο...

Τί είναι το μυστικό και γιατί είναι κακό να υπάρχουν μυστικά σε μια οικογένεια; Είναι δυνατόν να μην έχουν οι γονείς τις πολύ προσωπικές, τις ιδιωτικές τους στιγμές, τις οποίες δεν εκθέτουν στα μάτια των παιδιών τους;

O σπουδαίος Γάλλος ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Σερζ Τισσερόν δίνει τις απαντήσεις σε αυτά και πολλά άλλα συναφή ερωτήματα, στο φως της τεράστιας κλινικής εμπειρίας του. Τα μυστικά από μόνα τους δεν είναι ούτε καλά ούτε κακά. Γίνονται πρόβλημα από τη στιγμή που αιχμαλωτίζουν και βασανίζουν μέχρι την τρίτη γενιά τα μέλη της οικογένειας. Το μυστικό αποκτά παθολογικές διαστάσεις όταν κάτι μένει κρυφό και απαγορεύεται να μάθουμε περί τίνος πρόκειται ή και να σκεφτούμε ακόμα ότι θα μπορούσε να είναι κρυφό.                            – Από τον πρόλογο της Κατερίνας Μάτσα

ΟΙ ΠΛΗΓΕΣ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ: Κάθε παιδί μεγαλώνει εν μέσω μυστικών, απλώς και μόνο επειδή έρχεται αντιμέτωπο με λέξεις, εκφράσεις και στάσεις των ενηλίκων, το νόημα των οποίων δεν μπορεί να το καταλάβει. Πολύ σύντομα, αρχίζει να θέτει ερωτήσεις και ενίοτε του τις απαντούν. Άλλοτε πάλι του χαμογελούν και του λένε ότι θα μάθει όταν μεγαλώσει. Αυτό συμβαίνει ιδίως από τη στιγμή που η περιέργειά του προϋποθέτει την ύπαρξη σεξουαλικότητας. Κάποιες φορές όμως οι ερωτήσεις του πυροδοτούν στους γονείς οργισμένες αντιδράσεις, θλίψη ή κάτι εντελώς ακατανόητο. Τέτοιου τύπου αντιδράσεις δημιουργούν στο παιδί τη σκέψη ότι του κρύβουμε κάτι σοβαρό, το οποίο ωθείται να το μαντέψει, ενώ ταυτόχρονα του απαγορεύεται σιωπηλά να το θίξει. Αυτή η αντιφατική παραίνεση γεννά διαταραχές στην ψυχική συγκρότησή του: το τραύμα που βίωσε και αποσιώπησε η πρώτη γενιά «μεταπηδά» στη δεύτερη, ακόμα και στην τρίτη γενιά.

Για να το καταπολεμήσουμε, πρέπει καταρχάς να αποδεχτούμε ότι τα μυστικά αυτά δεν είναι τόσο ασύμβατα με την ιδέα της Αλήθειας όσο με την επικοινωνία ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας. Και το πρώτο πράγμα που χρειάζεται να πούμε σε ένα παιδί για να το απελευθερώσουμε είναι: «Εσύ δεν φταις καθόλου».

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο Σερζ Τισσερόν είναι ψυχίατρος και ψυχαναλυτής. Τα οικογενειακά μυστικά είναι ένα από τα κύρια αντικείμενα που μελετά. Ανακάλυψε την αλήθεια για τον Hergé απλώς και μόνον διαβάζοντας τις ιστορίες του Τεντέν (1983), πολλά χρόνια πριν επιβεβαιωθεί το Μυστικό του Ερζέ. Έχει εκδώσει μεταξύ άλλων τα έργα Tintinetlessecretsdefamille (Ο Τεντέν και τα οικογενειακά μυστικά – 1990), Secretsdefamille. Moded’emploi (Οικογενειακά μυστικά. Οδηγός χρήσης – 1996) και ένα βιβλίο προορισμένο για παιδιά, Le Petit Livre pour bien vivre les secrets en famille, 2006.