Η Κυπριακή Εθνογραφική Συλλογή του Μουσείου Μπενάκη

Τα αντικείμενα που απαρτίζουν την Κυπριακή Εθνογραφική Συλλογή του Μουσείου Μπενάκη συγκροτούν έναν μικρόκοσμο της κυπριακής καλαισθησίας στους κόλπους του λαμπρού πανοράματος της καλλιτεχνικής κληρονομιάς του ελληνικού κόσμου που έχει συγκεντρωθεί στις αίθουσες αυτού του τεμένους των τεχνών. Για τον θεατή αλλά και για τον μελετητή που προσεγγίζουν αυτό το υλικό με τα ειδικότερα ερωτηματικά του ο καθένας, τα κυπριακά αντικείμενα του Μουσείου Μπενάκη θέτουν με τη σειρά τους τα δικά τους ερωτήματα: Τι μπορούμε να γνωρίζουμε, αλήθεια, γι` αυτά τα εκθέματα και τον κόσμο που αντιπροσωπεύουν; Πώς θα μπορούσαμε να αναχθούμε σε μια προσωπική συνομιλία μαζί τους για να επιτύχουμε ίσως μια πληρέστερη κατανόηση; Η ασάφεια της σχέσης του θεατή-επισκέπτη με τα υλικά τεκμήρια του λαϊκού πολιτισμού διαφαίνεται στη μεταβαλλόμενη ονοματολογία. Η καθιερωμένη παλαιότερα ονομασία χαρακτήριζε τα αντικείμενα αυτά με τον όρο `λαϊκή τέχνη`. Σήμερα τείνει να επικρατήσει, σε επίπεδο τουλάχιστον επιστημονικής ορολογίας, η χρήση του όρου `εθνογραφικά αντικείμενα`. Η μεταβαλλόμενη ορολογία κατοπτρίζει την επιστημολογική αλλαγή, με τη μετάβαση από τη λαογραφία προς την κοινωνική ανθρωπολογία ως πεδίο επιστημονικής παρατήρησης των αντικειμένων του λαϊκού πολιτισμού. Ο όρος `εθνογραφία` δηλώνει τη συλλογή των εμπειρικών παρατηρήσεων και την απογραφή των δεδομένων βάσει των οποίων η κοινωνική ανθρωπολογία θα επιχειρήσει τις αναγωγές της και θα διαπιστώσει τις κανονικότητες, όπου αυτό είναι δυνατόν. Η σημασία της επιστημολογικής αλλαγής έγκειται στη δυνατότητα που παρέχει στον παρατηρητή της λαϊκής τέχνης να απαλλαγεί από αρκετές προϊδεάσεις, ιδίως όσες ανακύπτουν από τη ρομαντική, εθνοκεντρικό προσανατολισμένη αντίληψη των πραγμάτων. Το ερώτημα όμως παραμένει: Κατά πόσον οι νέες επιστημονικές αντιλήψεις μας επιτρέπουν εκείνη την πληρέστερη κατανόηση και προσωπική συνομιλία με τα αντικείμενα, στην οποία αναφερθήκαμε προηγουμένως; Ένα ακόμη ερώτημα, έστω και λιγότερο προσωπικό, είναι: Κατά πόσον οι νέες αντιλήψεις μας εκθέτουν σε άλλου τύπου προϊδεάσεις, που επίσης με τον δικό τους τρόπο παρεμβάλλουν εμπόδια στην κατανόηση των πραγμάτων; Το ζητούμενο, πάντως, παραμένει -και πρέπει να παραμένει σταθερά, τολμώ να πιστεύω- η κριτική κατανόηση των πραγμάτων.

[Απόσπασμα από κείμενο παρουσίασης εκδότη ή έκδοσης]