Φύλο και απασχόληση

Η «Ποιητική» του Αριστοτέλη αποτελεί τη χρονολογικά πρώτη προσπάθεια θεωρητικής προσέγγισης και ερμηνείας του τραγικού φαινομένου. Σύμφωνα με τον περιώνυμο ορισμό, η τραγωδία αποτελεί «μίμηση πράξεως σπουδαίας και τελείας», με απώτερο στόχο την «κάθαρση» του θεατή. Ποια είναι όμως η αντιστοιχία των χαρακτηρισμών αυτών, που δημιουργήθηκαν μέσα σε συγκεκριμένα κοινωνικά και ιστορικά δεδομένα και ανταποκρίνονταν σε αισθητικά κριτήρια που επικρατούσαν στην Αθήνα του 4ου π. Χ. αι., με τη σημερινή πραγματικότητα; Ποια η σημασία του τραγικού και ποια η λειτουργία της τραγωδίας στην εποχή μετά τον μοντερνισμό και την παγκοσμιοποίηση; Πώς ο σύγχρονος θεατής, μέσα σ’ ένα εθνοφυλετικά και πολιτισμικά ανομοιογενές περιβάλλον, μπορεί να προσλάβει το «τραγικό» και την τραγωδία ως θεατρικό είδος και φιλοσοφική έννοια; Αυτά τα ζητούμενα πραγματεύονται οι μελέτες των ελλήνων και ξένων επιστημόνων που περιλαμβάνονται στον παρόντα συλλογικό τόμο, οι οποίες επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στον προσδιορισμό, τη λειτουργία και τη μετεξέλιξη του τραγικού μέσα στο χρόνο. Βασικό χαρακτηριστικό του 20ού αιώνα αποτελεί η αθρόα ένταξη των γυναικών στην αγορά εργασίας και ειδικότερα στην αμειβόμενη απασχόληση. Πρόκειται ασφαλώς για έναν αιώνα κατά τον οποίο, παράλληλα, πολλές οικονομίες μετέβησαν από τη γεωργία στη βιομηχανία και έπειτα σε μια υπεροχή των υπηρεσιών, αλλά ως το σημαντικότερο γεγονός στη διάρκειά του εκτιμάται η εντυπωσιακή αλλαγή που υπήρξε στην κοινωνική/οικονομική θέση των γυναικών, παρά τις έντονες ανισότητες που εξακολουθούν να υφίστανται. Οι εξελίξεις στην επιστήμη, την τεχνολογία, τη γνώση, την υγεία, τη βασική εκπαίδευση, την υπολογιζόμενη διάρκεια ζωής και την πολιτική συμμετοχή είναι ασφαλώς εξαιρετικής σημασίας, αλλά ακόμα σημαντικότερη στον κοινωνικό της αντίκτυπο είναι η αναγνώριση των δικαιωμάτων των γυναικών ως ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Έως τον προηγούμενο αιώνα οι γυναίκες σαν φύλο αποκλείστηκαν κατά κανόνα από την πλήρη άσκηση εκείνων των αστικών δικαιωμάτων που πολλοί άνδρες απολάμβαναν, οι περισσότερες γυναίκες δεν πέτυχαν ποτέ το καθεστώς των νομικά ενηλίκων ατόμων και όλες στερούνταν την ιδιότητα του πολίτη. Το γεγονός πως οι άνδρες έπρεπε να συμφιλιωθούν με τις γυναίκες που ασκούν τα πρόσφατα κεκτημένα δικαιώματά τους στον εργασιακό χώρο, στην πολιτική και στο σπίτι έχει συντελέσει στην ανάπτυξη μιας ευρείας συζήτησης σχετικά με τους κοινωνικούς ρόλους των ανδρών και των γυναικών, αλλά και τη βαθιά αντανάκλαση της έμφυλης ισότητας στις βασικές ανθρώπινες αξίες, συμπεριλαμβανομένης της εργασίας, της οικογένειας και όχι μόνο. Το βέβαιο είναι πάντως πως ακόμα και στις δυτικές, προνομιούχες στον τομέα αυτό, χώρες δεν έχει επιτευχθεί η πλήρης ισότητα. Οι αντίστοιχοι ρόλοι των ανδρών και των γυναικών υποβάλλονται ακόμα στη βαθιά αλλαγή, στη διαδικασία που μετασχηματίζει τη φύση της οικογένειας, της κοινωνίας, του πολιτισμού και της πολιτικής, μαζί με την οικονομία και τον κόσμο της εργασίας.