ΕΓΩΚΕΝΤΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΣ

Στο Εγωκεντρικότητα και µυστικισµός ο Γερµανός φιλόσοφος Ernst Tugendhat αντλεί από το προηγούµενο έργο του πάνω στην ηθική, τη φιλοσοφία της γλώσσας, τη φιλοσοφία της πράξης και τη φαινοµενολογία για να φωτίσει τη βαθιά ανάγκη των ανθρώπων για ψυχική γαλήνη ή γαλήνη του νου. Η ανάγκη αυτή προκύπτει από την αναταραχή που βιώνει ο άνθρωπος, µόνον αυτός ανάµεσα σε όλα τα ζώα, η οποία µε τη σειρά της πηγάζει από την ιδιάζουσα αυτοαναφορικότητά του. Οι άνθρωποι, ανεξάρτητα από πολιτισµικές ιδιαιτερότητες, διακρίνονται από τα άλλα ζώα επειδή µιλούν µια προτασιακή γλώσσα, µπορούν να λένε «εγώ», και θεωρούν τον εαυτό τους σηµαντικό. Η ανθρώπινη εγωκεντρικότητα, η µέριµνα για τον εαυτό, ο φόβος απέναντι στον θάνατο, γεννούν ωστόσο αυτό το αίσθηµα της ακατάπαυστης εσωτερικής ταραχής και την ανάγκη για ψυχική γαλήνη. Ουσιώδης διάσταση των µυστικιστικών συλλήψεων σε Ανατολή και ∆ύση είναι ακριβώς η υπέρβαση ή η σχετικοποίηση της εγωκεντρικότητάς µας, η απαλλαγή από τη µέριµνα για τον εαυτό ή ο κατευνασµός της.

Ο Tugendhat, αφού αναλύσει το πώς δοµείται γλωσσικά η αυτοαναφορικότητα και η αυτοσχεσία, διερευνά το θέµα της απόσυρσης από τον εαυτό στις παραδόσεις της Ινδίας και της Κίνας, όπου κατεξοχήν βρίσκονται οι ρίζες της· συνεξετάζει τα χαρακτηριστικά της θρησκείας και του µυστικισµού, ενώ ανιχνεύει επίσης ίχνη µυστικισµού και στη δυτική φιλοσοφική παράδοση, όπως δείχνει η προσοχή που έχει δοθεί, από τον Πλάτωνα ώς τον Βίττγκενσταϊν, στην ικανότητα και την εµπειρία του δέους, του θαυµασµού, της ευγνωµοσύνης, που επίσης απαιτούν να κάνουµε ένα βήµα πίσω από την εγωκεντρικότητά µας, και επιτρέπουν έτσι ένα βλέµµα που µας αποσπά από το επίκεντρο.

Στο ξεχωριστό αυτό βιβλίο, ο Tugendhat αναπτύσσει µια µορφή φιλοσοφικής ανθρωπολογίας που εισάγει εκ νέου στον φιλοσοφικό λόγο υπαρξιακά ερωτήµατα σχετικά µε τη ζωή, τον θάνατο και τη σηµασία τους για το πώς διαµορφώνεται η σχέση µας µε τον εαυτό µας και τον κόσµο.

Εικαστικό θέμα εξωφύλλου:
«Ουσία»: Καλλιγραφικός αναρτώµενος κύλινδρος Ζεν (ύψος: 278 mm, πλάτος: 523 mm), Ιαπωνία, περίοδος Έντο, µέσα 17ου αιώνα: Απόφθεγμα του μοναχού Ζεν Μοκουάν Σοτό (1611–1684) που χρησιμοποιείται ως μέσο εσωτερικής προσήλωσης. Ο Μοκουάν Σοτό ήταν δεύτερος ηγούμενος του ναού Ζεν Μαμπούκου-τζι στο Ούτζι, κοντά στο Κυότο. Η επιγραφή µε τους πέντε χαρακτήρες αριστερά («Τα άνθη ανοίγουν κι οι ουρανοί αποκαλύπτουν την ουσία τους») διευρύνει το νόημα του μεμονωμένου μεγάλου χαρακτήρα «σέι» («ουσία») στα δεξιά. (Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο.) © The Trustees of the British Museum.