Οι μυστικές βραχογραφίες των ιερών σπηλαίων

Η χθόνια μυστική λατρεία, η δημοφιλέστερη εκδοχή της αρχαίας ελληνικής θρησκείας, αποκαλύπτει κεφαλαιώδεις όψεις της, παρά τις συστηματικές καταστροφές που υπέστησαν τα υπόγεια ιερά της. Οι μυστικές βραχογραφίες και τα σύμβολα ανθρωπόμορφων και ζωόμορφων υποχθόνιων θεών, που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα σε μη σταλακτιτικά αττικά άντρα, παρουσιάζονται για πρώτη φορά στις σελίδες αυτές. Παραλλαγμένες και, συνήθως, αθέατες μέσα στην αμορφία του φυσικού ανάγλυφου των σπηλαιικών τοιχωμάτων, φανερώνονται μόνο από συγκεκριμένες οπτικές γωνίες, αποστάσεις και συνθήκες φωτισμού. Η μέθοδος αναγνώρισης και ερμηνείας που προτείνουμε ξετυλίγει ένα ασύλληπτο εικονογραφημένο διάκοσμο, που ενίοτε μετατρέπει άδυτα και άβατα σε ιδιότυπες γλυπτοθήκες και ίσως, τα ίδια τα άντρα σε ποικιλόμορφα γλυπτικά συμπλέγματα. Πρόκειται για βραχογραφίες που συγγενεύουν αλλά και διαφέρουν από τα δεδομένα της κλασικής γλυπτικής, αφού αποτελούνε θεϊκές προβολές της «άπειρου εν τη αμορφία της» θεοποιημένης φύσης. Εκπλήσσουν για τον τρόπο δημιουργίας τους και τον αστείρευτο μορφικό τους πλούτο. Μας υποψιάζουν, επίσης, για την έκταση και το μεγαλείο της κολοσσιαίας παράδοσης «εικονογράφησης» των ιερών σπηλαίων αλλά και του περιβάλλοντος χώρου, που έχει την αρχή στις μινωικές σταλακτιτικές απεικονίσεις, οι οποίες εναρμονίζουν απόλυτα τη φυσική, καλλιτεχνική και θεϊκή ομορφιά. Η ιεροφάνεια της ύλης μέσα κι έξω από τα λατρευτικά άντρα, στα ιδιότυπα υποχθόνια ιερά ή σε απόκοσμα τοπία και μυθότοπους, εκφράζεται υποβλητικά με ανθρωπόμορφους και ζωόμορφους βράχους, σκιαγραφημένους από τη μυστική αύρα του αναμμένου πυρσού ή λουσμένους από το σεληνόφως, που εκπέμπεται από το εγγεγραμμένο εν κύκλω πρόσωπο του φεγγαριού. Πρόκειται για σαγηνευτικές παραστάσεις γεμάτες αστερόσκονη από την κάθοδο θεών ηλιακών και φεγγαροθεαινών.. .Φευγαλέες και, μερικές φορές, άπιαστες, σαν είδωλα ανόδου των ψυχών... Μυστηριακές , σαν ανάγνωση αγνώστων εικονογραφημένων μινωικών γραφών... Ευλαβικές, σαν ιερός γάμος σε όργιο καθαρτήριο, μαιναδικό... Άδηλες, σαν απόρρητη τελετή σφραγισμένη με θύρσο διονυσιακό... Ασάλευτες, σαν αιώνια στιγμή από χορό νυμφών και σειρήνων σε αγγείο αναθηματικό... Άλαλες, σαν αυλός αρχαίας μουσικής, κτερισματικός... Ακατάληπτες, σαν από θεοληψίας εκστασιακό τελετουργικό. Η «επιφάνειά» τους διευρύνει τα όρια στην κατανόηση του αρχαίου κόσμου και της τέχνης του και μας συστήνει τον τύπο του εμπνευσμένου και απελευθερωμένου ανθρώπου, που διέπλασαν οι μυστικές λατρείες. Φωτίζουν πιότερο τις σπηλαιώδεις μήτρες της λατρείας, της μυθοπλασίας και της ιστορίας αναδεικνύουν έτσι την υποβαθμισμένη αρχαία θρησκεία σε πρωταίτια του ελληνικού πολιτιστικού θαύματος από το λυκαυγές έως το λυκόφως του.

[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]