Ημερολόγιο 2011

"Εκατό χρόνια μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Η γραφή του εξακολουθεί να μαγεύει, αλλά και να υπενθυμίζει διακριτικά το απαράλλαχτο της ανθρώπινης φύσης. Ο παπαδιαμαντικός κόσμος δεν έχει αρχή και τέλος, μόνο διάρκεια. Σκιαγραφεί τον άνθρωπο ως αιώνια ύπαρξη και ψάχνει για απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα κάθε καιρού. Ο Παπαδιαμάντης έχει εμφανιστεί ποικιλοτρόπως στη ζωγραφική του Δημήτρη Μοράρου. Το δέσιμο του Βολιώτη ζωγράφου με τον Σκιαθίτη συγγραφέα σε καλλιτεχνικό επίπεδο εμφανίζεται έτη νωρίτερα. Ο Παπαδιαμάντης είναι διαρκώς παρών στα έργα και την έμπνευση του Μοράρου, επιβεβαιώνοντας τη δύναμη που έχει η τέχνη να διεισδύει και να βάζει τα δημιουργήματά της σε μια διαλεκτική ζύμωση. Τα πορτρέτα, σε διάφορες παραλλαγές συχνά, δίνουν υπόσταση στη φαντασία και πρόσληψη των παπαδιαμαντικών προσώπων. Η ομορφιά μιας γυναίκας ή η λεβεντιά ενός άντρα παίρνουν σάρκα και οστά συνδέοντας εικόνα και αφήγηση. Το παπαδιαμαντικό κείμενο που απλώνεται και πλανάται μέσα στους πίνακες δημιουργεί ένα ατμοσφαιρικό γίγνεσθαι, όπου πλοκή, περιγραφή, απουσίες και παρουσίες συνυπάρχουν. Η αποτύπωση της κίνησης, σε καθαρές ή αχνές γραμμές, προδίδει το συναίσθημα για ένα πρόσωπο ή μια κατάσταση. Η απόγνωση, η ευτυχία, η κόπωση, η λύτρωση, η αγωνία, αναδεικνύονται μέσα από την κίνηση στον χώρο. Ο χώρος, λοιπόν, είτε ως έννοια είτε ως πεδίο δράσης των λογοτεχνικών ηρώων, φιλοξενεί σύμβολα, εικόνες, συσχετισμούς. Οπωσδήποτε, όμως, η διπλή αίσθηση του χώρου, το μέσα και το έξω, δίνει προβάδισμα τώρα στο έξω, στον οικείο χώρο του Παπαδιαμάντη. Τα φώτα, ακόμη και τη νύχτα, έχουν τη γοητεία και την ορμή του φυσικού χώρου, της ανοιχτής προοπτικής. Το συμμάζεμα "προς τα μέσα" που απασχολούσε το ζωγράφο μια πενταετία νωρίτερα έδωσε τη θέση του σ' ένα άνοιγμα σ' αυτό που υπάρχει έξω. Οι προσλαμβάνουσες, βέβαια, από την παπαδιαμαντική γραφή συμβάλλουν τα μέγιστα σ' αυτό, αφού ο συγγραφέας αρνείται να βολευτεί, δεν χωράει στους στενούς τοίχους μιας καμαρούλας, ειδικά όταν πρόκειται για ερωτικά, "αγαπητικά" διηγήματα. Ο έρωτας, τα πάθη, το ένστικτο, οι αδυναμίες, γεννιούνται μέσα και από τη φύση. Οι πληθωρικές εικόνες που απλόχερα χαρίζει η πένα του Παπαδιαμάντη κι ασύδοτα απολαμβάνει η αναγνωστική φαντασία εισχωρούν κι αποτυπώνονται στις διαισθητικές και πολυεπίπεδες ζωγραφιές του Δημήτρη Μοράρου. Είναι το σημείο όπου η συγκίνηση ή το συναίσθημα αποκτούν έκφραση, εκεί όπου η μια μορφή τέχνης εμπνέει μιαν άλλη". Νικολέττα Σπυρίδωνος