Γιατί οι Έλληνες

Το βιβλίο προλογίζουν ο καθηγητής Φιλοσοφίας Βασίλης Κάλφας και η καθηγήτρια Συγκριτικής Γραμματολογίας Ιωάννα Οικονόμου.

Α­να­ζη­τώ­ντας τις πρώ­τες αιτί­ες που δια­μόρ­φω­σαν την ορ­θο­λο­γι­κή στά­ση του αρ­χαί­ου Έλ­λη­να σο­φού α­πέ­να­ντι στον φυ­σι­κό του κό­σμο, ο συγ­γρα­φέ­ας ε­πι­χει­ρεί με τού­το το βι­βλί­ο να δώ­σει α­πα­ντή­σεις σε κά­ποιες ε­ρω­τή­σεις πουέχουν πυ­ρο­δο­τή­σει μια δια­φο­ρε­τι­κή οι­κου­με­νι­κή διέ­νε­ξη με­τα­ξύ Α­να­το­λής και Δύ­σης, μια σιω­πη­λή και ό­μως εκ­κω­φα­ντι­κή λό­για α­ντι­πα­ρά­θε­ση που κά­ποιες φο­ρές πή­ρε και δια­στά­σεις τις ο­ποί­ες θα χα­ρα­κτή­ρι­ζε κα­νείς α­κό­μα και πα­ρα­πά­νω α­πό ή­πιες: Πού α­νι­χνεύ­ε­ται η πρώ­τη α­να­λα­μπή αυ­τού του αν­θρώ­πι­νου δη­μιουρ­γή­μα­τος που α­πο­κα­λού­με «ε­πι­στή­μη»; Στην ελ­λη­νι­κή πόλη της Μι­λή­του στις α­κτές της Μι­κράς Α­σί­ας, α­πα­ντούν οι Δυ­τι­κοί ε­ξορ­γί­ζο­ντας τους «α­ντι­πά­λους» τους α­να­το­λι­στές. Έ­χουν ό­μως δί­κιο οι πρώ­τοι; Ε­άν ναι, πώς ε­ξη­γεί­ται αυ­τό ως γε­γο­νός, ό­ταν και άλ­λοι λα­οί της αρχαί­ας Με­σο­πο­τα­μί­ας και Αι­γύ­πτου διέ­θε­ταν ε­πί­σης πλού­το, νό­μι­σμα, γρα­πτή γλώσ­σα, ε­πι­κοι­νω­νί­ες και τε­χνο­λο­γί­α; Για­τί μό­νον ε­κεί στη Μί­λη­το, στην πα­τρί­δα του Θα­λή, και ό­χι και αλ­λού; Για­τί μό­νον τό­τε, τον 6ο αιώ­να π.Χ., και ό­χι άλ­λο­τε πιο πριν; Και βέ­βαια, για­τί μό­νον α­πό αυ­τόν τον λα­ό, τους Έλ­λη­νες, και ό­χι α­πό άλ­λον; Ποια ή­ταν ε­κεί­νη η «ει­δο­ποιός δια­φο­ρά» που ο­δή­γη­σε τον Έλ­λη­να στη λύ­τρω­ση από την ά­γνοια και τη δει­σι­δαι­μο­νί­α, τη στιγ­μή που ο Προ­μη­θέ­ας έκλε­ψε τη φω­τιά α­πό τους Ο­λύ­μπιους θε­ούς για να φλο­γί­σει με τη γνώ­ση τον νου του θνη­τού αν­θρώ­που;

«Α­πό την αρ­χή μέ­χρι το τέ­λος, το βι­βλί­ο αυ­τό δι­καί­ωσε την αρ­χι­κή ε­κτί­μη­σή μου ό­τι πρό­κει­ται για κά­τι ξε­χω­ρι­στό. Ο συγγρα­φέ­ας α­πο­φεύ­γει συ­νειδη­τά τον α­κα­δη­μα­ϊ­κό τρό­πο γρα­φής και δί­νει έ­να εύ­λη­πτο, κα­τα­νο­η­τό και γλαφυ­ρό κεί­με­νο, ό­που δεν δι­στά­ζει να εντά­ξει και τον ί­διο τον ε­αυ­τό του πε­ρι­γρά­φο­ντας την προ­σω­πι­κή του πο­ρεί­α, τα καυ­τά ε­ρω­τή­μα­τα που τον α­πα­σχό­λη­σαν και τον α­πασχολούν, τους δι­σταγ­μούς και τα δι­λήμ­μα­τά του. Το βι­βλί­ο α­νή­κει στο λο­γο­τε­χνι­κό εί­δος της υ­ψη­λής επι­στη­μο­νι­κής ε­κλα­ΐ­κευ­σης, έ­να εί­δος ε­λά­χι­στα καλ­λιερ­γη­μέ­νο στον ελ­λη­νικό εκ­δο­τι­κό χώ­ρο, σε α­ντί­θε­ση με τη διε­θνή πρα­κτι­κή».

Βα­σί­λης Κάλ­φας, κα­θηγη­τής Φι­λο­σο­φί­ας, Α.Π.Θ.

 «Πολ­λές φορές βρέ­θη­κα στη δύ­σκο­λη θέ­ση να μη βρί­σκω ε­πι­χειρή­μα­τα να α­πα­ντή­σω στις “ε­πι­θέ­σεις” πολ­λών συ­να­δέλ­φων κα­θη­γη­τών, οι ο­ποί­οι ι­σχυ­ρί­ζο­νταν ό­τι “άλ­λοι πριν α­πό σας τους Έλ­λη­νες τα α­να­κά­λυ­ψαν όλα αυ­τά, ε­σείς α­πλά τα κλέ­ψα­τε”. Ο Δρ. Κα­λύ­βας μού προ­σφέ­ρει στο βι­βλί­ο του μια σει­ρά ε­πι­χει­ρη­μάτων υ­πε­ρά­σπι­σης, που α­πορ­ρέ­ουν α­πό μίa ε­ξο­νυ­χι­στι­κή έ­ρευνα της βι­βλιο­γρα­φί­ας “γαρ­νι­ρι­σμέ­νη” με γου­στό­ζι­κες και δε­λε­α­στι­κές πε­ρι­γρα­φές των Ελ­λή­νων γι­γά­ντων, που, πέ­ρα α­πό τον μύ­θο και τη θρη­σκεί­α, έ­βα­λαν τα πρώ­τα λι­θά­ρια της ε­πι­στή­μης. Η πε­ρι­γρα­φή της ε­πί­σκε­ψής του στον τό­πο ό­που οι ή­ρω­ές του Θα­λής, Α­να­ξί­μαν­δρος και Α­να­ξι­μέ­νης έ­ζη­σαν, εί­ναι κα­τα­πλη­κτι­κή».

Α. G. Kefalas, Ph.D, Professor of Management, Emeritus
The University of Georgia

 «Με τρό­πο α­πλό και προ­σι­τό, ο συγ­γρα­φέ­ας πεί­θει τον α­να­γνώ­στη ό­χι μό­νο για το γε­γο­νός ό­τι η ε­πι­στή­μη, ό­πως σή­με­ρα την εν­νο­ού­με, έ­χει πράγμα­τι την πη­γή της στους Έλ­λη­νες της αρ­χαί­ας Ελ­λά­δας και ό­χι αλ­λού, αλ­λά και για τους λό­γους για τους ο­ποί­ους έ­γι­νε αυ­τό».

Άγ­γε­λος Κα­τσάγ­γελος, Professor of Computer Science
Chicago University

«Ο συγ­γρα­φέ­ας προ­σφέ­ρει εδώ μια γο­η­τευ­τι­κή, ευ­χά­ρι­στη, με έ­ντο­νο το προ­σω­πι­κό στοι­χεί­ο, σχε­δόν μυ­θιστο­ρη­μα­τι­κή πε­ρι­ήγηση στην προ­σω­κρα­τι­κή φι­λο­σο­φι­κή σκέ­ψη, μια πε­ρι­ή­γη­ση ε­μπλου­τισμέ­νη με στοι­χεί­α πε­ρι­πε­τειώ­δους ε­πι­στη­μο­νι­κής α­να­ζή­τη­σης, με άρ­σεις και θέ­σεις στην πα­ρά­θε­ση των στοι­χεί­ων του. Πα­ρου­σιά­ζει απλά, αλ­λά ό­χι α­πλο­ϊ­κά, τους δύ­σκο­λους φι­λο­σο­φι­κούς ό­ρους, τις δυσνό­η­τες ρή­σεις των προ­σω­κρα­τι­κών, τις συν­δέ­ει με τις θέ­σεις της σύγ­χρο­νης φυ­σι­κής σχετι­κά με τη γέ­νε­ση του σύμπαντος. Στή­νει μπρο­στά μας ο­λο­ζώ­ντα­νο τον Θα­λή, τον Α­να­ξί­μανδρο, την α­τμό­σφαι­ρα της αρχαί­ας Ιω­νί­ας με τους μεί­ζο­νες και ελάσ­σο­νες φι­λο­σό­φους της ε­πο­χής, α­να­ζη­τώ­ντας α­πάντη­ση στο ε­ρώ­τη­μα για­τί η αρ­χαί­α Ιωνί­α εί­ναι ο τό­πος και ο 6ος αιώ­νας ο χρό­νος γέ­νε­σης της επι­στή­μης».

Ιω­άν­να Οι­κο­νόμου, Κα­θη­γή­τρια Συ­γκρι­τι­κής Γραμ­μα­το­λο­γί­ας, Α.Π.Θ.