Ρήγας Βελεστινλής

Το δοκίμιο αυτό του π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ (1893 - 1979) κυκλοφόρησε σε μετάφρασή μου για πρώτη φορά το 1972. Αν δεν κάνω λάθος, ήταν η πρώτη απόπειρα μετάφρασης έργου της κορυφαίας αυτής φυσιογνωμίας στα ελληνικά. Και ήταν στην καθαρεύουσα! Η τότε γλωσσική πρακτική στο χώρο της θεολογικής σκέψης, αλλά κυρίως η σαφής απαίτηση του εκδότη (το Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, στη Θεσσαλονίκη), επέβαλαν σχεδόν τη χρήση της καθαρεύουσας.
Καθώς οι δύο εκδόσεις της μετάφρασης του 1972 έχουν καταστεί δυσεύρετες, ο `Αρμός` αποφάσισε να ξαναδώσει στο κοινό το κλασικό αυτό κείμενο. Έκαμα λοιπόν μια καινούργια μετάφραση, πιστεύω προσιτή στο σημερινό αναγνώστη, προσιτή σε όλους γιατί το κείμενο δεν απευθύνεται σε ειδικούς. Είναι γνωστές οι δυσκολίες κάθε μετάφρασης και οι αναπόφευκτες `προδοσίες` του πρωτοτύπου. Παρακαλώ τον αναγνώστη να είναι όσο μπορεί μεγάθυμος. Είναι ευχάριστο ότι από το 1972 ως τώρα έχουν μεταφραστεί αρκετά από τα έργα του π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ. Πλήρη καταγραφή βρίσκουμε στο τεύχος 64 του περιοδικού `Σύναξη` (Οκτώβριος - Δεκέμβριος 1997), που είναι αφιερωμένο στον συγγραφέα.
Ο π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ χαρακτηρίζεται ως `αληθινή πατερική φυσιογνωμία του 20ού αιώνα` και ως `ο πιο οικουμενικός διδάσκαλος που έχει να παρουσιάσει η Ορθόδοξη θεολογία στον αιώνα μας`. Πράγματι, όσο περνούν τα χρόνια τόσο περισσότερο γίνεται συνειδητή η σημασία της προσφοράς του. Νομίζω πως ένα τρίπτυχο συνθέτει σε μεγάλο βαθμό αυτή την προσφορά:
α) Αυτός επεσήμανε τη `Βαβυλώνια αιχμαλωσία` της νεότερης ορθόδοξης θεολογίας με τις αναπόφευκτες επιπτώσεις στην όλη ζωή της Εκκλησίας. `Αιχμαλωσία` σε έντονες επιδράσεις σχολαστικής-ρωμαιοκαθολικής και προτεσταντικής θεολογίας που την οδήγησαν σε απομάκρυνση από τις πηγές της.
β) Ο π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ είναι ο άνθρωπος που ετόνισε τη σημασία του `χριστιανικού ελληνισμού`, καθώς, όπως λέει, `το χριστιανικό μήνυμα έχει δια παντός διατυπωθεί σε ελληνικές κατηγορίες`. Ατυχώς όμως μερικοί διαβάζοντας απλουστευτικά τον συγγραφέα προσπερνούν την επισήμανση του ότι `φυσικά εδώ δεν εννοείται ο εθνικός Ελληνισμός της συγχρόνου Ελλάδος ή της Ανατολής, ούτε ο ελληνικός φυλετισμός, που είναι απηρχαιωμένος και χωρίς δικαίωση. Ασχολούμεθα με την χριστιανική αρχαιότητα, με τον ελληνισμό του δόγματος, της λειτουργίας, της εικόνος`.
γ) Αναμφισβήτητα ο π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ θα μείνει ως ο θεολόγος-κήρυκας της ανάγκης της `νεοπατερικής σύνθεσης ως στόχου και έργου της Ορθοδόξου θεολογίας σήμερα`. Θα το επαναλάβουμε όμως ότι γι` αυτόν `νεοπατερική σύνθεση` δεν σημαίνει καθόλου άγονη επαναληπτική παράθεση χωρίων των Πατέρων αλλά `απόκτηση του φρονήματος των Πατέρων`, που μας οδηγεί σε δημιουργική αντιμετώπιση του παρόντος και του μέλλοντος.
`Το Σώμα του ζώντος Χριστού` είναι ένα άριστο δείγμα αυτής της `νεοπατερικής σύνθεσης`.

[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]